|
ในปี 2545 ผู้วิจัยได้มีโอกาสร่วมงานในฐานะผู้ร่วมวิจัยใน “โครงการพัฒนาฐานข้อมูลคำศัพท์ภาษาไทยถิ่น” ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม และ ศูนย์วิจัยความหลากหลายทางภาษา ภาควิชาภาษาศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ รับผิดชอบโครงการโดย ผศ. ดร. ม.ร.ว.กัลยา ติงศภัทิย์ ในฐานะนักภูมิศาสตร์ ผู้วิจัยมีหน้าที่รับผิดชอบในส่วนของการจัดเก็บและจัดทำฐานข้อมูลภูมิศาสตร์คำศัพท์ด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (Geographic Information System - GIS) รวมทั้งการนำเสนอผลในรูปของแผนที่แสดงการกระจายของคำศัพท์ ผลลัพธ์ของโครงการดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของการกระจายของคำศัพท์ในบริเวณต่าง ๆ บนแผนที่ และประสิทธิภาพของระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ในการจัดการข้อมูลภูมิศาสตร์คำศัพท์ และทำให้ผู้วิจัยเกิดความสนใจในการศึกษาต่อยอด โดยมีจุดหมายสุดท้ายที่จะนำข้อมูลคำศัพท์ดังกล่าวมาหาแนวแบ่งเขตภาษาไทยถิ่นต่าง ๆ ของประเทศไทยในอนาคต
การวิจัยนี้จึงเป็นจุดเริ่มต้นของงานวิจัยต่อยอด โดยมีจุดมุ่งหมายหลักในการนำระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์มาบูรณาการร่วมกับวิธีการทางภาษาศาสตร์ที่มีอยู่เดิมเพื่อช่วยวิเคราะห์การกำหนดแนวแบ่งเขตภาษาถิ่น กรอบการศึกษาเน้นการหาแนวแบ่งเขตภาษาถิ่นระหว่างภาษาไทยถิ่นกลางและภาษาไทยถิ่นอื่น1 ของประเทศไทยโดยใช้คำศัพท์เป็นเกณฑ์ โดยพื้นที่วิจัยครอบคลุมข้อมูลในระดับตำบลของประเทศไทยทั่วประเทศ ยกเว้นเขตในจังหวัดกรุงเทพมหานคร2
งานวิจัยได้ดำเนินงานในระหว่าง เมษายน 2551 – เมษายน 2552 โดยได้รับเงินทุนสนับสนุนการวิจัยจาก คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ ทุนพัฒนาอาจารย์ใหม่ กองทุนรัชดาภิเษกสมโภช จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ทั้งนี้ วิธีการดำเนินการวิจัยและผลลัพธ์ที่แสดงได้สรุปและตัดตอนมาจากบางส่วนของรายงานการวิจัยเรื่อง “การสร้างแผนที่แนวแบ่งเขตภาษาระหว่างภาษาไทยถิ่นกลางและภาษาไทยถิ่นอื่นด้วยระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์” (ศิริวิไล ธีระโรจนารัตน์ 2552)
--
1 ภาษาไทยถิ่นอื่น ในที่นี้หมายถึง ภาษาไทยถิ่นอื่นๆที่ไม่ใช่ภาษาไทยถิ่นกลาง ได้แก่ ภาษาไทยถิ่นเหนือ ภาษาไทยถิ่นอิสาน ภาษาไทยถิ่นใต้ รวมถึง ภาษาชนกลุ่มน้อยที่อยู่ในตระกูลภาษาไท สำหรับบริเวณที่มีการเก็บข้อมูลว่าใช้ภาษาตั้งแต่ 2 ภาษาขึ้นไป หมายถึง บริเวณดังกล่าวมีการปะปนกันของภาษาถิ่นใด ๆ ตั้งแต่ 2 ภาษาขึ้นไป ก็จัดรวมอยู่ในกลุ่มภาษาไทยถิ่นอื่นด้วย ทั้งนี้ งานวิจัยนี้มุ่งเน้นที่การกำหนดแนวแบ่งเขตภาษาไทยถิ่นกลางออกจากภาษาไทยถิ่นอื่นไม่ได้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาพื้นที่ที่ใช้ภาษาชนกลุ่มน้อย ผู้วิจัยจึงไม่ได้จำแนกข้อมูลคำศัพท์ในภาษาชนกลุ่มน้อยที่พบในประเทศไทยออกจากภาษาไทยถิ่นอื่น
2 ในภาพกว้างกรุงเทพมหานครเป็นบริเวณที่ใช้ภาษาไทยถิ่นกลางที่เรียกว่า ภาษาไทยถิ่นกรุงเทพฯ ซึ่งจัดป็นภาษาไทยมาตรฐาน (Standard Thai) กรุงเทพฯเป็นบริเวณที่มีประชากรหลากหลายทั้งผู้ที่เป็นชาวกรุงเทพฯแต่กำเนิด ผู้ที่อพยพย้ายถิ่นมาจากทั่วประเทศ และชาวต่างประเทศ ดังนั้น ในทางภาษาศาสตร์ภาษามาตรฐานและภาษาถิ่นจึงเป็นภาษาที่ไม่ได้ศึกษาในมิติเดียวกัน (Tingsabadh 1985) | 
