Faculty of Arts, Chulalongkorn University
หน้าหลัก

 
หน้าหลัก » ความเป็นมา
Th | En

ความเป็นมา

ภาษาถิ่น คือ ภาษาที่แปรไปตามถิ่นที่อยู่ของผู้พูด   ภาษาไทยแบ่งเป็นภาษาถิ่นหลัก ๆ ได้ 4 ภาษา คือ ภาษาไทยถิ่นเหนือ ภาษาไทยถิ่นกลาง ภาษาไทยถิ่นอีสาน และภาษาไทยถิ่นใต้  ชื่อที่ใช้เรียกภาษาไทยถิ่นหลักมาจากภูมิภาคที่ภาษาไทยถิ่นเหล่านี้ใช้พูดกัน  ภาษาไทยถิ่นหลักทั้ง 4แตกต่างจากกันทั้งทางด้านเสียงและคำศัพท์  ในบางกรณีมีความแตกต่างทางด้านโครงสร้างประโยคด้วย   ภายในภาษาไทยถิ่นหลักแต่ละภาษายังมีการแปรตามถิ่นที่อยู่ของผู้พูดในระดับจังหวัด อำเภอ และแม้แต่ตำบล  ความหลากหลายดังกล่าวเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญยิ่งของประเทศไทย

การศึกษาการแปรของคำศัพท์ในภาษาไทยถิ่นมีมานาน  เริ่มด้วยการทำพจนานุกรมภาษาถิ่น ตามมาด้วยการรวบรวมรายการคำศัพท์ที่ใช้โดยผู้บอกภาษา 1 คนใน 1 จังหวัดในวิทยานิพนธ์ที่ศึกษาภาษาไทยถิ่นรุ่นแรก ๆ   ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2520 เป็นต้นมามีงานวิจัยประเภท  “ภูมิศาสตร์คำศัพท์”เกิดขึ้นหลายเรื่อง  งานเหล่านี้เก็บข้อมูลในพื้นที่บริเวณกว้าง  แล้วนำมาแสดงการกระจายและการแบ่งเขตการใช้คำศัพท์ด้วยแผนที่  ส่วนใหญ่ศึกษาในระดับจังหวัดและกลุ่มจังหวัด  มีงานที่ครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศอยู่เพียง 1-2 โครงการ

เมื่อสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ (สวช.) ดิดต่อผู้วิจัยในโครงการนี้ให้ช่วยสร้างเครื่องมือสำหรับใช้ในโครงการทดสอบเครือข่ายทางวัฒนธรรม  ผู้วิจัยจึงสร้างแบบสอบถามด้านคำศัพท์ภาษาไทยถิ่นขึ้น  โดยคัดเลือกหน่วยอรรถ หรือ หน่วยความหมาย ที่มีการแบ่งเขตศัพท์ที่น่าสนใจในผลงานวิจัยในอดีต รวมหน่วยอรรถที่คัดเลือกมาใช้ในแบบสอบถามชุดนี้ 170 หน่วยอรรถ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติได้จัดส่งแบบสอบถามผ่านทางสภาวัฒนธรรมจังหวัดไปสู่ทุกตำบล (ยกเว้นตำบลในเขตกรุงเทพมหานคร) และรวบรวมกลับมาผ่านทางเครือข่ายเดียวกัน ผู้ตอบแบบสอบถาม ได้แก่ ผู้อำนวยการโรงเรียนหรือครูในแต่ละตำบล  หลังจากที่ สวช. ได้ใช้แบบสอบถามตามวัตถุประสงค์หลักเสร็จสิ้นแล้ว  ผู้วิจัยได้รับการสนับสนุนด้านงบประมาณจาก สวช. ให้นำแบบสอบถามที่ได้รับคืนมาวิเคราะห์เพื่อสร้างแผนที่ภูมิศาสตร์คำศัพท์ขึ้น  ผู้วิจัยได้ส่งแบบสอบถามชุดเดิมทางไปรษณีย์ไปเก็บข้อมูลเพิ่มเติมจากตำบลที่ยังขาดข้อมูล  ในที่สุดงานวิจัยนี้ได้แบบสอบถามกลับคืนมาทั้งสิ้นประมาณร้อยละ 88 จากตำบลทั่วประเทศซึ่งมีอยู่ในขณะนั้น 7,226 ตำบล  ใช้เวลาเก็บข้อมูลประมาณ 1 ปี ระหว่าง พ.ศ. 2545-2546 

ขั้นตอนการดำเนินงานประกอบด้วยการสร้างฐานข้อมูลคำศัพท์ภาษาไทยถิ่นและการแสดงผลด้วยแผนที่โดยใช้เทคนิคของระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์  แผนที่ 1 แผ่นแสดงคำศัพท์ที่เก็บข้อมูลมาได้ในแต่ละหน่วยอรรถ  ในการนำผลมาแสดงขั้นสุดท้ายคณะผู้วิจัยได้คัดเลือกเฉพาะคำศัพท์ที่ปรากฏมากกว่าร้อยละ 2 ของตำบลที่ได้ข้อมูลมาทั้งหมดมาแสดงบนแผนที่  ทั้งนี้มีข้อยกเว้นคือ จะนำคำศัพท์จำนวนหนึ่งที่ปรากฏน้อยกว่าร้อยละ 2  แต่มีการเกาะกลุ่มอย่างน่าสนใจมาแสดงไว้ด้วย  นอกจากนี้ยังสร้างแผนที่เพื่อแสดงการกระจายของคำศัพท์แต่ละคำ  พร้อมทั้งแสดงอัตราการปรากฏในรูปตารางซึ่งได้นำเสนอเสียงของแต่ละคำด้วยสัทอักษรไว้ด้วย 
Ѻا :: วันพฤหัสบดีที่ 27 สิงหาคม 2552 เวลา 14:21:18 น.


2568 สงวนลิขสิทธิ์โดย โครงการภูมิศาสตร์ภาษาของประเทศไทยบนระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS-based Linguistic Geography of Thailand Project)